Энэ онд ипотекийн зээлд 700 орчим тэрбум төгрөгийг гаргахаар Монголбанк болон арилжааны банк хооронд тохироод байсан. Харин Үндэсний баялгийн сангийн тухай хууль батлагдсанаар энэ жил уул уурхайн үр өгөөжөөс орж ирж буй орлоготой холбоотойгоор Монгол Улсын Засгийн газраас 500 орчим тэрбум төгрөгийг ипотекийн зээлийн эх үүсвэртээ нэмэх байдлаар Монголбанк руу шилжүүлсэн. Ингэснээр нийт зээл хүссэн иргэдийн 60 орчим хувийг бүрэн шийдэх боломжтой болсон. Өмнө Үндэсний баялгийн сангийн тухай хууль батлагдаагүй байхад нэг иргэний зээл ойролцоогоор 6-9 сарын хугацаанд хүлээгддэг байсан бол сонгуулийн өмнө санхүүжилт нэмэгдэж буйтай холбоотойгоор хүлээгдэх хугацаа ч багасаад байгаа юм. Тодруулбал, Арилжааны банкууд дээр 2024 оны тавдугаар сарын 20-ны байдлаар 2.4 их наяд төгрөгийн 20 мянган иргэний зээлийн хүсэлт ирсэн байна. Эдгээр хүсэлтээс 305.6 тэрбум төгрөгийн 2295 зээлдэгчийн хүсэлт зээлийн үндсэн шалгуур, шаардлагыг хангаагүй тул буцааж, тавдугаар сарын байдлаар орон 397.3 тэрбум төгрөгийн зээлийг 3361 өрхөд олгожээ. Үүнээс Улаанбаатар хотод 267.3 тэрбум төгрөгийн зээлийг 2082 өрхөд, 130 тэрбум төгрөгийн зээлийг 1279 өрхөд олгосон гэнэ. Энэ нь өмнөх оны мөн үетэй харьцуулахад, ойролцоогоор 59 хувиар өссөн үзүүлэлт бөгөөд үүнээс орон нутагт олгосон зээлийн дүн ойролцоогоор 100 хувь өссөн байна. Өөрөөр хэлбэл, санхүүжилт нэмэгдсэнээр зээл олголт энэ оны дундажтай харьцуулахад, эхний 10 хоногт 42 хувьтай гарч байсан зээл олголт долоо хоногийн дараах үзүүлэлтээр 52 хувиар нэмэгдсэн гэв.

Тэгвэл ипотекийн зээлийн үндсэн шалгуур болон явцын талаар дэлгэрэнгүй хүргэж байна. Хэрэв ипотекийн зээлийн хүсэлт өгөхөөр төлөвлөж байгаа бол аль ч банканд хүсэлтээ өгч болно. Ингэхдээ зээлийн урьдчилгаа болох 30 хувиа хуримтлуулж байх ёстой гэдэг шалгуурыг банкнуудаас тавьж байгаа аж. Зээлийн хүсэлтийг банк хүлээн авч дарааллын дагуу дуудна. Хүлээлгийн хугацаа ойролцоогоор зургаан сар байгааг арилжааны банкнуудаас хэлж байгаа юм. Зээлийн хүсэлтийг тань банк хүлээн авч дарааллын дагуу дуудсанаар зээл олгох боломжтой эсэхийг тань судална.

Зээл хүсэгчийн бүрдүүлэх материал

Иргэний үнэмлэхийн хуулбар, цээж зураг хоёр хувь, Гэрлэлтийн баталгааны хуулбар, Гэр бүлийн гишүүдийн иргэний үнэмлэхийн хуулбар, хүүхдийн төрсний гэрчилгээний хуулбар, Оршин суугаа нутаг дэвсгэрийн Засаг даргын тодорхойлолт, Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх албаны тодорхойлолт, Худалдан авч буй орон сууцны урьдчилгаа төлбөрийг бүрдүүлсэн талаарх баримт, нотолгоо (Бэлэглэлийн гэрээг нотариатаар батлуулсан, худалдан борлуулсан эд зүйлсийн худалдах худалдан авах гэрээ зэрэг), Худалдан авч буй үл хөдлөхийн дэлгэрэнгүй лавлагаа, Бусад банканд зээлтэй бол зээлийн гэрээ, зээлийн дансны хуулга, НДД-ийн лавлагаа, Байгууллагаас цалингийн тодорхойлолтыг албан тушаал, ажилласан жилийн хамт тодорхойлсон албан бичиг, Нэмэгдэл цалин, илүү хөлс, шагнал урамшууллыг нотлох баримт, Хөдөлмөрийн гэрээ, Цалингийн дансны сүүлийн 12 сарын хуулга шаардагдана. Заавал хамтран зээлдэгч шаардагдах бөгөөд гэр бүлийн гишүүн байх ёстой. Мөн дээрх материалуудыг бүрдүүлнэ.

Эдгээр материалуудыг бүрдүүлж өгч шаардлага хангавал банкны гурван шатны хорооны хурлаар орно. Хороогоор орж эрсдэлгүй гэж үзвэл дараагийн шатны ажлууд эхэлнэ.

ЗЭЭЛИЙН ДАРААЛАЛ

1.Худалдан авах гэж буй орон сууцыг банкнаас үнэлнэ. Ингэхдээ байршил болон орчин, ашиглалтад орсон он зэргээс хамаарч бодит үнээр үнэлнэ. Үнийн дүнгийн зөрүү үүсэх учир зөрүүг урьдчилгаан дээрээ нэмж төлнө. Тодруулбал, Халдвартын эцэс хавийн шинэ байруудыг банк 2.8 саяар үнэлж байгаа бол эзэн нь худалдахдаа 3.6 саяар үнэлж байгаа юм. Тэгвэл урьдчилгаан дээрээ мкв тутам 800 мянган төгрөг нэмж өгөх юм.

2. Худалдах болон худалдан авч буй хоёр хүн дундын данс нээлгэж урьдчилгаагаа байршуулна. Зээлийн үлдэгдэл төлбөр орох хүртэл урьдчилгаа тус дансанд байршина.

3.Худалдах болон худалдан авч буй хүний хамт нотариат орж тус орон сууцыг ипотекийн зээлээр худалдаж буй тул үл хөдлөх хөрөнгийг худалдан авч буй хүний нэр дээр шилжүүлнэ үү хэмээн өргөдөл бичиж нотариатаар батлуулна. Ингээд өөрт ойр байрлах үл хөдлөх орж гэрчилгээг нэр дээрээ шилжүүлнэ. Нэр шилжих үед үл хөдлөх худалдсаны татварыг худалдагч тал төлнө. Харин нотариатын төлбөр зэргийг худалдан авч буй тал төлнө. Үл хөдлөх хөрөнгийн нэр шилжих хугацаа ажлын гурав хоног байна.

4. Гэрчилгээ гарсны дараа зээл хүсэгч үл хөдлөхийн гэрчилгээгээ банканд авч очиж зээлийн гэрээ байгуулна. Үүнд сарын төлбөр болон гэрээний шаардлагууд байна.

5.Зээлийн гэрээ байгуулсны дараа нотариат орж барьцаалбар хийлгэнэ. Энэ нь олгосон зээлийн барьцаанд орон сууцаа банканд барьцаалж байна гэсэн утга бүхий байна. Нотариат дээр барьцаалбар хийлгэсний дараа шууд үл хөдлөх орж барьцаалбар хийлгэнэ. Мөн гэрчилгээ нь гурав хоногийн дараа гарна.

6. Гэрчилгээ болон барьцаалбар гарсны дараа зээлийн шимтгэл нэг хувийг төлнө. Ингэхдээ банкнаас авч буй зээлийн дүнгийн нэг хувийг төлөх юм. 100 сая төгрөгийн зээл авсан бол нэг сая төгрөгийн шимтгэл төлнө.

7. Даатгал хийлгэнэ. ДААТГАЛ нь зээлийн дүн болон байрны үнийн 0.10 хувь байна. Даатгал хийгдсэний дараа дундын данс руу мөнгийг шилжүүлнэ. Гурван цагийн дотор дундын дансанд орно.

Харин үүний дараа МИК-руу шилжихээ хүлээнэ. Ойролцоогоор зургаан сарын дараа шилжинэ. Учир нь таныг зээлээ тогтвортой төлж байгаа эсэхийг энэ зургаан сарын хугацаанд хардаг байна. Энэ хугацаанд нэмж зээл авах болон ажлаа солих, нийгмийн даатгал зэрэг тасалдаж болохгүй юм.

Бямбагэрэлийн БАЯРЖАВХЛАН

Эх сурвалж: “Зууны мэдээ” сонин