2017 оны ган гачгийн үеэр Өмнөд Африкийн хамгийн том хот болох Кэйп Таун хот усгуй болох өдөр буюу “Тэг өдөр” болох шахсан билээ. 

Авлигын цаг (Corruption Watch) болон Усны шударга сүлжээ байгууллагаас өнгөрсөн 7 хоногийн сүүлээр хамтран гаргасан тайланд ган гачиг нь усны хомсдолын цорын ганц шалтгаан биш бөгөөд авлига нь усны хомсдол үүсэхэд нөлөөлөх хүчин зүйл болж байгааг дурджээ. 

Мөн нийтэд зориулагдсан мөнгөнөөс хувьдаа завшиж буй авлига нь үйлчилгээний нөөц болон чанарыг бууруулахад шууд нөлөөлж байгааг дээрх тайланд дурдсан байна.

Ямар нэг тендер зарлахгүйгээр гэрээ байгуулж болдог бөгөөд үүнийгээ авлига авсан албан тушаалтнууд ихэвчлэн “онцгой байдлын стратеги” гэх ба тэдний улс төрийн санхүүжилтийг хийдэг нөлөө бүхий том компаниудад гэрээ хэлэлцээрийг өөрсдийн дураар хувиарладаг талаар мөн нэмж дурджээ. 

Төрийн аудитаас олж тогтоосноор Улсын Ус сувгийн удирдах газарзөвхөн 2018 онд 384 сая ам. долларыг хууль бусаар зарцуулсан байна. 

Жишээлбэл, Иоханнесбургын хойд зүгт байрлах Мотутлунгид зөвхөн усны насос эвдэрсэн үед яаралтай арга хэмжээ авч солих шаардлагатай байдаг. Гэвч орон нутгийн усны  компани холбогдох албан хаагчдад хээл хахууль өгч солих шаардлагагүй насосыг сольсонд нутгийн оршин суугчид хүчтэй эсэргүүцэн бослого гаргаж, тус мөргөлдөөнд 3 хүн амиа алдсан юм. 

Эрх баригчдын олж тогтоосноор Лимпопо мужид хотын албан хаагчид ган гачгийн үеэр хотын захиргаанд усны савыг түрээслэх, мөн иргэдэд 1 литр усыг 0,06 ам доллараар зарах зорилгоор усны савуудыг худалдаж авсан байжээ. 

2009 оны хүнд ган гачиг нь Гияанагийн 250,000 орчим хүн амыг усаар хангах ус дамжуулах хоолойг Засгийн газар яаралтай байгуулахад хүргэсэн байна. 

Хэдийгээр их хэмжээний мөнгө зарцуулсан ч олон тооны газар усгүй хэвээрээ байгаа юм. Тендер шалгаруулалтгүйгээр гэрээ байгуулсан нь хууль бусаар 132 сая ам. доллар зарцуулах үндэслэл болсныг мөрдлөгийн үеэр илрүүлсэн.

Хиймэл усан сангаас хулгайлагдсан усны хар зах бий болоод байгаа  Нелсон Мандала Вэйд усны хомсдол үүсэх нөхцөл байдал нь ноцтой түвшинд хүрээд байгаа талаар “Авлигын цаг” байгууллагын дарга уламжилсан юм. 

Мөн тайланд “авлигын улмаас” цөөн тооны хүмүүс баталгаат усан хангамжтай байхад маш олон иргэд тэр дундаа бага насны хүүхдүүд, өндөр настан зэрэг дархлаа суларсан ард иргэд баталгаат бус ус ууснаар өвдөж байгаа талаар дурджээ.

Эцэст нь “Өмнөд Африкийн усны салбарын авлига нь үхэлд хүргэж байна” хэмээн тайланд дүгнэсэн байна.

Эх сурвалж: https://www.occrp.org/en/daily/