Тээврийн цагдаагийн албаны урьдчилан сэргийлэх албаны мэргэжилтэн, ахлах дэслэгч Ч.Чимэдбаттай ярилцлаа.

-Шинэ жилийн баярын үеэр замын хөдөлгөөний нөхцөл байдал ямар байв. Тээврийн цагдаагийн алба хаагчид хэрхэн ажиллав?

-Баярын өдрүүдэд цагдаагийн байгууллага өндөржүүлсэн бэлэн байдалд үүрэг гүйцэтгэж ажилладаг. Тээврийн цагдаагийн албаны тухайд нийт 576 алба хаагч, Хууль сахиулахын их сургуулийн 150 сонсогч замд иргэдийг тав тухтай, аюулгүй зорчих нөхцөл бололцоог хангаж үүрэг гүйцэтгэж ажилласан. Он гарах үед Сүхбаатарын талбай орчимд явган зоригчийн хөдөлгөөн нэмэгдсэнтэй холбоотойгоор талбайн баруун зүүн талын замын хөдөлгөөнийг бүрэн хаасан. Баярын цэнгүүн өндөрлөж 02:00 цагийн орчимд замын хөдөлгөөн хэвийн болсон. Иргэд нэгдүгээр сарын 1-ний өдөр оны эхний нар харах зорилгоор нийслэлээс зүүн тийш Бага хангай дүүргийг зорьдог. Үүнтэй холбоотойгоор 03:00 цагаас хойш Багахангай руу чиглэсэн хөдөлгөөний ачаалал нэмэгддэг.

Төв талбайд ажилласан бүрэлдэхүүн үүр цүүрээр ачаалалтай чиглэлийн замд хөдөлгөөний аюулгүй байдлыг хангаж ажилласан. Иргэдийн ухамсар, хөдөлгөөний соёл, цагдаагийн алба хаагчдын хамгаалалтаас шалтгаалаад зам тээврийн ямар нэг зөрчил дутагдалгүй нар хараад баярын өдөр өндөрлөсөн. Баярын өдрүүдээр Тээврийн цагдаагийн алба иргэдээс 517 дуудлага мэдээлэл хүлээж авсан. Үүнээс зам тээврийн ослын шинжтэй 413 дуудлага мэдээлэл бүртгэгдсэн. Эдгээр өдрүүдэд зам тээврийн ослын улмаас таван иргэн гэмтэж, нэг иргэн нас барсан.

-Баярын өдрүүдэд согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ тээврийн хэрэгсэл жолоодох зөрчил их гардаг. Энэ жилийн тухайд ямар байв?

-Баярын өдрүүдэд согтуугаар тээврийн хэрэгсэл жолоодсон 60 зөрчлийг гудамж замын хяналт шалгалтаар илрүүлж, цаашид гарч болзошгүй эрсдэлээс урьдчилан сэргийлж ажилласан. Согтууруулах ундааны зүйл хэрэглэсэн үедээ зам тээврийн осол үйлдсэн гурван хэрэг бүртгэгдсэн.

-Хан-Уул дүүргийн нутагт замын хөдөлгөөнд оролцож явахдаа явган зорчигч дайраад, хэргийн газрыг орхиж зугтаасан ноцтой осол гарсан. Энэ талаар тодруулахгүй юу?

-Хан-уул дүүргийн 15 дугаар хорооны нутаг дэвсгэр, “Наадам центр”-ийн зүүн замд 45-50 насны эрэгтэй тээврийн хэрэгсэлд мөргүүлсэн ноцтой зам тээврийн осол 21:40 цагийн орчим гарсан. Тухайн хэргийг үйлдсэн жолооч ослын газрыг орхиж явсан. Ойр орчимд ослыг харсан, гэрч байгаагүй. Зугтсан тээврийн хэрэгслийн улсын дугаар марк тодорхойгүй байсан. Ослын газарт автомашинаас жижигхэн пиавар хэсэг унаж үлдсэн байсан. Хэргийн мөрөөр тээврийн цагдаагийн албаны алба хаагчид шөнийн турш ажиллаж, нэгдүгээр сарын 1-ний өдөр зам тээврийн ослыг үйлдсэн жолоочийг олж тогтоосон. “Ниссан жуки” маркийн тээврийн хэрэгслээр замын хөдөлгөөнд оролцож явахдаа уг ослыг үйлдсэн байна лээ. Уг хэрэг дээр шалгалтын ажиллагаа явагдаж байна.

-Тухайн иргэнийг эмнэлгийн байгууллагад хүлээлгэж өгсөн ч удалгүй нас барсан гэсэн. Хүйтэнд зам дээр нэлээн хугацаанд хэвтсэн тухай мэдээлэл байсан. Оройн 21:40 цаг гэдэг замын хөдөлгөөн ачаалалтай байдаг үе шүү дээ. Тээврийн хэрэгслүүд зам дээр хэвтэж байхад нь тойрч яваад байсан хэрэг үү?

-Тухайн иргэн зорчих хэсгийн хоёроос гуравдугаар эгнээнд дээшээ хараад хэвтсэн байдалтай байсан. Энэ үед хөдөлгөөнд оролцохдоо хэвтэж байсан иргэнийг тойрч гарч явсан олон тээврийн хэрэгсэл байгаа. Монгол Улсын замын хөдөлгөөний дүрэмд жолооч зам тээврийн осолд өртсөн иргэнд анхан шатны тусламж үзүүлэх, цагдаагийн байгууллагад мэдээлэх, эмнэлгийн байгууллагад хүргэж өгөх тухай заасан байдаг. Эрүүгийн хуулинд ч давхар заасан нь бий. Гэсэн ч ес эхэлсэн хүйтэнд оройн цагаар өөрийнх нь өвөө, аав, хань ижил шиг нь хүн зам дээр хэвтэж байхад тойрч гарч байгаа нь монгол хүмүүс бие биедээ дэндүү хайргүйг, үндэстэн болж төлөвлөөгүйг илтгэж байгаа хэрэг. Тухайн иргэнийг тойрч гарсан тээврийн хэрэгслүүдийг шүүх, хуулийн хүрээнд арга хэмжээ тооцох ажиллагааг зохион байгуулаад явж байна. Хүйтний улиралд газар унасан хүн хормын төдийд л бээрэх, осгох эрсдэлтэй. Хэдхэн минутын өмнө л эмнэлгийн байгууллагад мэдэгдэж анхан шатны тусламж үзүүлсэн бол амь нас нь аврагдах магадлал өндөр байдаг.

-Ноцтой ослууд холын замд гардаг. Цус нь урсаад л хэвтэж байхад л жолооч нар тусламж үзүүлэхээс эрс татгалзаж тойрч зугтаад байх хандлага ажиглагдах болжээ. Яагаад ийм болчихов?

-Амь тэмцээд хашгирч байхад л тоохгүй өнгөрөөд явчихдаг болсон. Нэг талаараа манай монголчуудын мухар сүсэг, хар яриатай холбоотой. Хол замд явж байж элдэв юман дээр саатаад яах уу гээд л өнгөрдөг. Бие биедээ хайргүй, хүн чанаргүй болсныг л илтгэж байна. Эмнэлэг, цагдаагийн байгууллагад мэдэгдээгүй өнгөрч явсан тохиолдолд хуулийн хариуцлага хүлээлгэх заалт бий. Магадгүй таны ойр дотны хэн нэгэнд тохиолдож болно шүү дээ. Энэ бүхнийг бодолцож тусламж үзүүлэх нь жолооч болон замын хөдөлгөөнд оролцогчийн үүрэг.

-Энэ хандлага нэг талаараа манай хуулийн зохицуулалттай холбоотой байж болох ч юм шиг. Хэргийг харсан гэрчийг залхтал дуудаж мэдүүлэг авдаг шүү дээ. Гэрч хүн ямар ч чухал ажил албатай байсан хуулиар далайлгаж тэр гэрчид залхтал нь чирэгдэл учруулах хандлага ажиглагдаад байдаг. Мөн гэрч болох нь өөрийгөө эрсдэлд оруулж байгаа хэрэг...

-Цагдаа, эмнэлгийн байгууллага руу мэдээлэл өгөхөд нэг их цаг зав алдахгүй. Танаас нэгж ч суутгагдахгүй. Элэг бүтэн амьдрал гэдэг хүнд ямар чухал зүйл билээ. Та хормын зав гаргаад цагдаа руу мэдэгдээд, шаардлагатай тохиолдолд эмнэлгийн байгууллага руу хүргээд өгөхөд хүний амь аварч болно. Магадгүй тэр хүний ард хэдэн ч амьдралыг элэг бүтэн үлдээнэ гэдгийг ухамсарлах хэрэгтэй. Цагдаагийн байгууллагаас залхаан цээрлүүлдэг жишиг байхгүй. “Та хаана хэзээ харсан, хаашаа явж байгаад харав” гэх зэрэг зүйлсийг л тодруулдаг. Олон хоногоор байцаадаг асуудал байхгүй.

-Ер нь өнгөрсөн онд хэргийн газрыг орхиж зугтаасан хэдэн тохиолдол бүртгэгдсэн бэ?

Эзэнгүй тээврийн ослын араас цагдаагийн байгууллага бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ цаг алдалгүй шуурхай ажилладаг. Өнгөрсөн 2019 онд зам тээврийн осол хэрэг үйлдээд хүний амь нас хохироогоод ослын газрыг санаатай болон санамсаргүйгээр орхиж явсан 16 тохиолдол бүртгэгдсэн. Эдгээр тохиолдлуудыг 100 хувь илрүүлсэн. Иргэд камерын хяналтгүй, гэрэлтүүлэггүй, ойр орчимд нь тээврийн хэрэгсэл байхгүй бол ослын газрыг орхиж явдаг. Гэсэн ч ослын ул мөр үлддэг учраас цагдаагийн алба хаагчид илрүүлдэг. “Жолооч нар би мэдээгүй, анзаараагүй” гээд ослын газрыг орхиод явах тохиолдол байдаг. Энэ нь Эрүүгийн хуулинд хүнрүүлэх заалттай. Явган зорчигч гарцгүй газраар гарсан тохиолдолд жолооч тээврийн хэрэгслээ зогсоох шаардлагатай бүх арга хэмжээг хуулийн хүрээнд авсан бол буруутахгүй байх боломжтой. Сандарсандаа ослын газрыг хаяж зугтааж байгаа нь ял эдлэх нөхцөлийг үүсгэдэг.