1000 малчдын зөвлөгөөн Орост болно гэсэн мэдээлэл нийгэмд тараад эхэллээ. Арай үгүй байлгүй дээ, очиж очиж оросуудаар малаа яаж маллахаа бид заалгах болж байна уу гээд учрыг лавлатал уг мэдээлэл үнэн байна. Тодруулбал, энэ сарын 28-наас ирэх аравдугаар сарын 2-ны хооронд таван өдрийн туршид Монгол Улсын 1000 малчин Орост малчдын зөвлөгөөн, чуулга уулзалтад оролцож орос ах нараас номын дуу сонсох аж.

Энэ тухай ХААХҮЯ-наас тодруулахад “Манай яамнаас зохион байгуулж байгаа ажил биш, хувийн хэвшил аялал жуулчлалын зориулалтаар зохион байгуулж буй юм билээ” гэх хариултыг өгөв. Үндсэндээ бидэнд хамаагүй гэж салбар яамныхан нь хэлж байна. “Монголын хөдөөг хөгжүүлэх малчин нийгэмлэг”, “Малчин тур” ХХК-иас мянган малчин цуглуулж орос руу авч явах юм байна. Хувийн хэвшил, бизнесийн байгууллага өөрсдийнхөө шугамаар хичнээн хүнийг авч явж, Оросоор аялуулж, зардал мөнгийг тооцох нь бусдад хамаагүй.

Хамгийн гол нь Орост очиж малчдын зөвлөгөөн хийж, мал маллах арга туршлагын тухай ярина гэдэг чинь өөрөө утгагүй зүйл. Энэ бол жилийн дөрвөн улиралд малаа адгуулж ирсэн Монголын нийт малчдыг үе удмаар нь доромжилж байгаа хэрэг. Монгол бол нүүдлийн мал аж ахуйгаараа алдартай орон. Манай эдийн засгийн гол бааз суурь ч хөдөө аж ахуй, мал аж ахуйдаа суурилдаг. Мөн бид дэлхийн дайдыг морин туурайгаараа тамгалсан гэж бахархдаг. Дэлхийн түүх бол монгол морины туурайгаар хэмжигддэг гэж монголчууд үздэг.

Гэтэл нүүдэлчин монголчуудын хэдэн зуунаар дамжигдаж, өвлөгдөж ирсэн энэхүү үүх түүх, соёл иргэншлийг “Орост болох 1000 малчдын зөвлөгөөн” гэх энэ бусармаг зүйл шууд утгаараа үгүйсгэж, гутааж, харлуулж байгаа юм биш үү. Үүнийг ойлгож, энэ талаас нь мэдэрч цочмог хүлээж авч байгаа дарга даамал, яам тамгын газар гэж байна уу!

Хэзээ байтлаасаа бид гадныхнаас мал маллах ухааныг асууж байсан юм бэ. Харин манай малчдыг гадны улс орнууд урьж залж асууж, зөвлөмж зөвлөгөөг нь авч байсан түүх бий. Монголын хөдөө аж ахуйн анхны баатар Зундуйн Очир гуайг Пхенъянд очиход хойд солонгосчууд хонь яаж маллахыг асууж, хэлсэн ярьсан бүхнийг нь нэгд нэгэнгүй тэмдэглэж авч байсан тухай “Монголын хоньчдын манлай” номонд өгүүлсэн байдаг.

Орост долгиносон, одоо бүр сүүлдээ малаа яаж маллахыг оросуудаар заалгах дээрээ тулсан энэ зүйлийг таслан зогсоох хэрэгтэй. Хөдөө аж ахуйн яам бидний ажил биш гэж хөндий хойрго хандахын оронд уг зөвлөгөөнийг болиулах чиг үүрэг өгөх хэрэгтэй байна. Малчдын бизнес аялал өөр юу юу ч гэнэ үү, тийм зүйл байдаг юм байгаа биз, хамгийн гол нь оросуудаар хичээл заалгах, тэдний үг сургаалаар Монголын малчид явах гэсэн энэ байдлыг болиул аа.

"Малчдын нийгэмлэг", "Малчин тур" гэх компанийн нөхөд үүнийг бодох хэрэгтэй. Малчдыг доромжилсон, Монголын нүүдлийн мал аж ахуйг гутаасан ажил хийж буйгаа ойлгомоор байна. Яруу найрагч Цэндийн Чимиддорж “Малаа яаж маллахыг марксизмаар заалгахгүй ээ” гэж тэртээ 1989 онд коммунист намын дарангуйлал, Оросын ноёрхол нурж унаагүй байхад “Болор цом”-ын тайзан дээрээс уншиж байсан.

Тэгтэл хориннэгдүгээр зуунд монголчууд малаа яаж маллахыг оросуудаар заалгах юм гэнэ. Ёстой найрагчийн хэлснээр “Битгий сэрүүн зүүдэлж, сэрж мартацгаа”. Монгол Улс кремлийн гинжнээс салаад 32 жил болж байна. Монголчууд яаж ч ядарсан оросуудаар малаа маллахыг заалгах дээрээ тулаагүй байлтай.

С.Отгобаяр